Academia Occitana

La negacion classica

La negacion classica

La negacion classica

            Las gramaticas mai recentas son peremptòrias : « La négation de base est "pas" qui suit le verbe, ou l’auxiliaire dans les formes composées (…). "Pas" peut suivre ou précéder un infinitif (…). "Pas" peut aussi s’intercaler (éventuellement avec d’autres mots négatifs) entre un pronom conjoint et l’infinitif (…). La négation « non » se trouve dans des expressions figées ou proverbiales » (P. Sauzet, J. Ubaud, Le verbe occitan, Edisud, 1995, pp. 36-37). Quitament se lo dobte naseja : « On peut employer la double négation "non… pas" pour insister » (ibid.).

            En 1976, la posicion de R. Teulat (Mémento grammatical de l’occitan référentiel, Cap e cap, p. 65) èra diferenta. Non solament reconeissiá l’emplec abitual de non per « certains écrivains », mas tanben que non èra obligatòri « dans certaines tournures figées :coma se res non èra », e « après que au sens de "sans que " : parti pas que non vengas ». Admetiá non coma « facultatif » après sens que e pauc se’n manca que, e dins lo torn seguent : autre que non cresiái (amb la varianta : autre que si cresiái).

            Ajustarem que se pòt tanben combinar dins la meteissa frasa la negacion simplificada descrita çai-sus (… pas) e la negacion classica (non…).

L’Acadèmia occitana admet la negacion simplificada mas preconiza l’emplec de la negacion classica (remplaçada per si dins certanas situacions), mai viva e generalizada que se crei.

Rapelam la règla :

  • Non pòt servir de negacion sol (L. Alibèrt, 1935, red. 1976, pp. 227-228 e 1966, p. 510).
  • Non pòt èsser completat per un mot negatiu (ibid.) : pas, ges, gaire, jamai, cap, degun, brica, nat, mai, encara, tanpauc
  • A la seguida de non, lo mot negatiu pas non se pòt ajustar a un autre mot negatiu, levat per mai quand pas mai es sinonime de plus.
  • A la seguida de non, lo mot negatiu pas non se pòt ajustar a que o a sonque.

Demest los escrivans modèrnes qu’an emplegada exclusivament la règla classica de la negacion, avèm :

Pèir de Garròs, Loís Belaud de la Belaudièra, Augièr Galhard, Pèire Godelin, Guilhèm Adèrn, Bertram Larada, Joan-Guiraud Dastròs, Andrèu Dupré, Guiraud Bedot, Claudi Bruèis, Bertomieu Amilhan, Jansemin, Miquèu Camelat, Rotgèr Lapassada…

Los autres l’an emplegada ocasionalament e nos permeton aital de porgir la lista dels exemples que seguisson per illustrar son utilizacion :

Non…

Bernat de Ventadorn.

« Non dic e non embrugis / cum sui aissi guais e jauzens ».

« Pero no m’en desconort mia ».

Jaufre Rudel

« No sap chantar qui’l non di »

Aimeric de Pegulhan :

« No sai nul oc per qu’ieu des vostres non »

Pèire Vidal :

« Erguelhs non es sinon obra d’aranha »

Joan de Nòstradama.

« La rèsta furon cochats jusquas près d’Arle e pauc s’en manquèt que Tersin non fussa prés ».

« anèron sarrar las cròtas per onte s’èran sauvats afin que non s’en retornessan ».

Augièr Galhard :

« Que ieu vuelga dire…[que] non siá bon de nos sovenir de la mòrt »

« per se gardar de non metre fòc sur fòc ».

« ieu non sabi doncas sur qui me fónder »

« sinon que quand non mangi quand me vòli… »

« jamai Rodland, Ferragús, ni Maugís / non son estats tant fièrs… »

« qu’a mi non me brembe del temps passat »

« ieu sabi mai belcòp qu’òm non diriá »

« non sabi s’el serà marrit »

« car elas non sabian que dire »

Rodbèrt Ruffi :

« Ieu manteni qu’aus uèlhs non s’engendra l’Amor »

Peire Godelin :

« è laissat la som e le Songe per non destornar tanlèu vòstre passatemps ».

« per non devenir lum ».

« per non poder sufrir ».

« Amor, non sabi cossí… ».

« pauc se’n manquèc que le paure mandaire non fossa mandat a l’autre monde ».

« encaras òme non s’es vist / de tant d’esprit e de coratge »

« … se qualqu’una de mai de léser / non me ven tirar pel rebèc »

« … non podi far resonar l’aire… »

« … que non veses, quand ton arc tira… »

« … tu non me n’as contat que tròp ! »

 « … e que, dejots un arquet blonde, / non fan que capinhar le monde »

« … a mon sens non son que rebrecs… »

« Jamai le fisson de l’enveja / demèst lor vin non se barreja, / ni non meten cartas en man… »

« … fa milhor qu’òm non pensa… »

« … qui devèrs mon Jaquet, non corriá tresportat… »

« non me chauti de linçòl »

« non sabi bonament ont èri… »

« que per esperon non se pica, / ni per alons non se mau brica »

« se non portam çò que cal »

« bèl temps a non se vic tan magre passatemps »

« se qualque liberal non jòga de la pòcha »

« d’aiga non vos prenga l’enveja »

« gara mon nas que, per non crénher l’aiga, / se m’es tintat en cramesin »

Guirard Bedot :

« Si tu non vòus èster ma mastressa, jo serèi totjorn ignorent e cap d’aso ».

« vòste cap non n’a, per lo mens… ».

Andrèu Du Pré :

« aquò’s un mau qu’òm non gausa blasmar »

« l’amor no’s pòt pintrar per poesias »

« … e si non vòi pertant / sortir deu mau… »

« la gran dolor, qui non se pòt sanar  / e qui no’m teng sonque per t’amà’m hace »

« e’m chauti solament que m’amor non se’n chaute »

« jamès tan bèra pròia / caçador non prengoc »

« l’amor quan es soleta / non pòt longtemps durar »

« en nat lòc qu’en ua prada / jo no’m plasi d’anar »

Nicolau Sabòli :

« - Vont passarai ? / - Certa, non sai ! »

« Ai vist, non vos desplase, / un Enfant… »

« Es desconsolada, / quand non pòt anar / veire l’Acochada »

« Pèr non languir lòng dau camin, / contem quauqua sorneta »

Jean-Baptiste Poquelin dit Molière :

« non me’n venguèsson malurosament faire sortir ! »

Nicolau Sabòli :

« - Vont passarai ? / - Certa, non sai ! »

« Ai vist, non vos desplase, / un Enfant… »

« Es desconsolada, / quand non pòt anar / veire l’Acochada »

« Pèr non languir lòng dau camin, / contem quauqua sorneta »

Claudi Bruèis :

« fins qu’a ton retorn, non viurai contènta »

« Rèn non me consòla »

Frederic Mistral :

« tu totjorn quilhes quauqua branca / onte l’òme abramat non pòsque auçar la man »

« Ma paura sòrre, / non vas aguer lo blanc dau pòrre ! »

« non ausa caressar vòste frònt blanquinèu ! »

« e toti dos au còp, d’un fuòc non coneigut »

« passa pas l’an que non ensèmble / la santa glèisa vos assèmble… »

« e lo sang de mon còrs non pòt demorar quet ! »

« Mai se, pèr marridessa, / non vòls de ieu pèr ta mestressa »

« E, òu ! avisatz-vos que non vos guinche / de caire quand passatz… »

« Adonc faguèt la bèlo amiga, / non se pòt !... »

« Assostatz-me, que non m’enchuscle / son fuòc terrible… »

« - Alòr, diguèt lo calinhaire / en s’enaurant, non siáu ganhaire… »

« M’as enganat, car dins l’aspressa / non ai trovat que secaressa… »

« E siáu pas tròp segur que non ague reson »

« De res non pòde èstre ajudada »

« Li gorgs e li corrènts pèr non se rompre… »

« despuèi non i anère »

« despuèi non i ère »

« non fau morir ? »

« non vai plòure ? »

« non ié siáu ? »

« lo veguère e non lo veguère »

Teodòr Aubanèl :

« Son vestit leugieret non sembla la tocar »

« Sa rauba, fièra e sens plec, mòla / son joine sen que non tremòla / quand marcha, mai s’arredonís / tant ferme, que subran fernís / vòste còr dabans la chatona »

« Emai que lo vin non li rende tròp barjaires ! »

« Fau l’audàcia e l’adreiça e lo nèrv ; / non crénher d’estraçar sa pèu nimai si braias »

Marius Girard

« Siáu filha de pacan ! Nascuda dins l'ermàs, / non ai besonh de tant de viures »

Josèp d’Arbaud :

« Mais crese necite de bèn provar qu’eicí non se dèu sospetar lo varalh d’un afebriment e nimai l’embriagament de la vinassa »

Prospèr Estieu :

« Que vau donc devenir se’l bon Dieus non m’assista ? »

Filadèlfa de Gèrda :

« Mes, berret qui no’s pòrta, s’ària / e qui non sòrt qu’a ra berària / non sap d’ont a bohat eth vent… »

Juli Cubainas :

« Se lo Senhor de las armadas non nos aviá daissat un regrelh, seriam venguts coma Sodòma e auriam revertat Gomòra »

« Joan-Baptista es vengut, non manjant de pan e non beguent de vin »

Julieta Dissèl :

« Aquò non èra dit coma a la "Comédie Française". Me’n chautavi e lo Mèstre tanben »

« Non ausiái totjorn de compliments mas, fin finala, casiam totjorn d’acòrdi »

Paul Gairaud :

 « Al torn de mila nòu cent sièis, la bicicleta non èra un utís de trabalh »

« E lo monde la disián rica, rica… mai rica que non èra »

« Non èra ci(u)tat meteissa, Tolosa »

« Deguns non aviá enveja de s’anar far traucar la codena per un prat »

« Non es lo mieu esperit »

« Non agradavan a la Margarideta »

Robèrt Lafont :

« ufanós qu’èra, non se podiá escrancar ai tempèris dau mond »

« non se quitava agantar »

Joan-Claudi Forêt :

« Ablaquèt sa pigassa coma se non existissiái »

« Morir dins una esposcada de sang al còr de la molonada, aquò non m’escandalizava alara »

Expressions :

« buòu vièlh, se non tira enten »

« bon apetís, non li cal salça »

« qui non trabalha polin, trabalha rossin »

« d’un sac de rasset, non pòt sortir farina »

« rainald que dòrm la matinada non a la narra emplumada »

« enlòc non i a cèl sens nívol »

« un solelh non gasta l’autre »

« a non poder mai »

« non far caça »

« se l’ase aviá causit non seriá estat ase »

« non se’n poder virar »

« non se pòt demandar de peras a un píbol »

« se pòt tondre las fedas, mas non las escorjar »

« non lo mercandejar »

« non disi de non » 

« non nos en dam »

« qui non fa quand pòt, non fa quand vòl »

« non farai ieu »

« fa un ríser de can, non passa las dents »

Non… que / sonque.

Joan de Nòstradama :

« non i aviá autra gent qu’aquelos que si mostravon »

« lor prometent qu’en brèu auràn secors e non tardarà »

Augièr Galhard :

« e l’òm non deuriá préner lo repais sonque per escantir la fam »

« quand non ganhi sonque la paura vida »

« mas que non siá sonque de qualque ardit »

« mas non podi sonqu’a mon grand regret »

Pèire Godelin :

« cap d’autre mentonet non tròba que li plàcia »

« non lor gitarà que les òsses »

« non prenen que dos dits »

Guirard Bedot :

« la grandor medisha deus dieus non seré que vent »

Andrèu Du Pré :

« mes jo non n’è que la vista beròia »

« tot mon plaser non part que d’aquí ‘sant »

« … a hèit en mi que lo men còr non pensa, / qu’a la servir… »

Joan-Guiraud Dastròs :

« Mès jo non sabi que m’en díser »

« on dison qu’òm non viu que de sucre e de mèu »

Francés Corteta de Pradas :

« jo vos èi dit, monsur, mai que non vos desplase, / que per fèit de legir, jo non soi qu’un cap d’ase »

« oui, monsur, tot me flaca e non soi qu’una bròda… »

Joan de Valés :

« … quand aquò seriá pecat, / non pecarai que per exemple »

Jansemin :

« non podián èstre urós qu’en se parlant gascon »

Frederic Mistral :

« Emai son frònt non lusiguèsse / que de joinessa… »

« M’as enganat, car dins l’aspressa / non ai trovat que secaressa… »

« non fai que rire »

Teodòr Aubanèl :

« Quand tota bèla, blanca, lena, / plora la pecairitz, enluòc / non trobant Dieu qu’en la calauma… »

Romièg Marcellin :

 « Sus si boquetas non trespira / que la michor de son alen »

Miquèu Camelat :

« Non parlava que de vacas, de bestiar »

« Bueu, non voi que digas mà ! »

« totun non pensava qu’a divertí’s »

Filadèlfa de Gèrda :

« E non merita, un tau endret / que prénia eth cèu partit per eth ! »

« … sonque non sia ben de convent ! »

Juli Cubainas :

« non ai trobat qu’agès comés res que se meritès la mòrt »

Paul Gairaud :

« Non se cal estonar qu’un tal òme parle patoés amb sos enfants »

Joan Bodon :

« E los cònsols non an que lo drech de levar las talhas pel compte del rei »

Robèrt Lafont :

« Dins lo tren non se podiá parlar que de la guèrra »

« non sobrarà que fum… non restarà qu’una desirança aigra »

« Di bruchs n’i aviá un que non podiá venir autra causa que çò qu’èra »

Pèire Bèc :

« Las espigas non creishen / sonque demiei las tombas. / Lo sorríser non prava / sonque demiei las lèrmas. / No’s lèva lo sorelh /sonque dens la nublada. / Non rotlan las veituras / sonque cap a la mòrt. / Non s’escriven poèmas / sonque a èster oblidats »

Expressions :

« naut estaudèl non lèva que la taula »

« non i a mal temps que non passe »

« lo tòrt non pòt que ranquejar » 

« non aver qu’un cuol qu’unas braias »

Non… pas.

Pèire Cardinal :

« S’ieu ai tengut lonc temps lo vostr’ostal, / non us pessetz pas leu lo m fassatz gurpir »

Pèir de Garròs :

« E non a pas hèit mens a mès de quate »

« mès, en aquest endret, lo sòrt non es pas un »

Joan de Nòstradama :

« car non escapèt pas un Sarrasin »

 « los mossalhons non son pas tant espesses qu’èran los Sarrasins per la Crau »

Augièr Galhard :

 « Mas que ieu non vòli pas parlar tan lordament »

« ieu vos pregui non vos sàpia pas mal »

« mas aquò ieu non cresi pas »

« mas Lerissèr non i cal pas trasmetre »

« non gausi pas dormir longtemps defòra »

« non rompatz pas lo forn que còi lo pan »

« non sabi pas se vos n’ètz avertir »

« non vos metatz pas en colèra »

Pèire Godelin :

« E ben ! non vòls pas estar suau, gara, gara, la popòu ! »

« … non se chauta pas tant de la dama de flors / ni de son escudièr, ni del rei d’amoretas… »

« Ranquina fa la delicada, / e non la baisa pas qui vòl… »

« … plàcia vos non refusar pas de me descrubir vòstre cas »

« dels sedons que l’òm non vei pas… »

« … e non serà pas qu’el non baise / le mentonet tot a son aise »

« … non te’n trufes pas, se te plai… »

« … non te’n voldriá pas dire mai… »

« … de donar mon amor a qui non la vòl pas… »

« Contunhe sa Grandor de non me voler pas mal… »

« Cosin, non te marides pas »

« afin de non me’n dòler pas »

« que mon nom non merita pas »

« non tendrà pas a mi que non viscatz contents »

Loís Baron :

« non se gausan pas esplandir »

Bertram Larada :

« ... no’m voletz pas un còp aumens amar ! »

Andrèu Du Pré :

« òm non diu pas sauvar las carrònhas atau »

Guirard Bedot :

« que jo non i poirè pas véser »

« que si non soi pas Cupidon »

Joan Guiraud Dastròs :

« Non plores pas ma mòrt, que nat subjèt non i a »

Jean-Baptiste Poquelin dit Molière :

« Tu fas semblant de non me pas conóisser, e non rogiscas pas »

« Non sabi pas monsur s’aquò’s vos dont m’an dit que voliá esposar la filha »

« e plaguèssa al Cèl qu’aquò non foguèssa pas »

« ieu non seriá pas reduita a faire lo triste personatge que fau »

Francés Corteta de Pradas :

« Per no’n pas dire mai, vos avètz tròp parlat »

« las plaças qu’òm assalh non son pas totas presas »

Jansemin :

« … e vos, non cridatz pas, monsur de l’espranhar ! ».

Filadèlfa de Gèrda :

« Se non as pas entenut, escota… »

« Mes, quand òm non ei pas ua abelha / non cau pas hurgar’th abelhèr »

Expressions :

« non val pas lo penjar »

« aquò non a pas de dita [dicha] »

« non a pas de ratèla »

Non…, non… pas.

Pèire Godelin :

« filhetas, afin que qualqu’una d’elas (faitilièras) non vos ane cachar dins vòstra cramba, non dormatz pas soletas »

(Non)… pas.

Expressions.

« pas d’aquò ! »

« pas qu’aquò ? »

« pas aquí ! »

« pas aqueste ! »

« pas question ! »

« pas res ! »

« per pas res ! »

« pas gaire ! »

« pas tant ! »

« pas mai ! »

« pas fòrça ! »

« pas encara ! »

« amb aquò pas mai ! »

Robèrt Lafont.

« tu e pas mai ! ».

Pas que non…

Frederic Mistral :

« parte pas que non vèngas »

« pas un marriàs que non fume »

« lo farà pas que non lo fòrçan »

(Non)… / non… ; Non… / (non)…

Nicolau Sabòli :

« Veiretz pas rèn la luna, / que non siague quasi jorn »

Frederic Mistral :

« Que non plòga, lo blat sortirà pas »

Juli Cubainas :

« s’aqueles òmes demòran pas sus la nau, degun non vos salbaretz »

« Me soi daissat trobar d’aqueles que non me cercavan ; me soi mostrat a aqueles que me demandavan pas »

« car i a pas d’autoritat que non venga de Dieu »

« non malmenetz degun ; faguetz pas al revèrs a degun ; contentatz-vos de vòstra paga »

« car i a res d’escondut que non siague descatat, ni res d’estremat que non siague conegut e vist de totes »

Paul Gairaud :

« Non es longa, nimai regda ; benlèu auràs pas besonh de faire camin a pè »

« Saique o sap pas plan, ela. Non es lo besonh d’apréner que buta Marc »

« … non pas tu que fas pas res »

Robèrt Lafont :

« rèn podiá passar, vengut dau mond reau, que non se cambièsse en fruchas de desirs, en dentèlas de sòmi »

Rogièr Teulat :

« parti pas que non vengas »

Res (ren) que non…

Frederic Mistral :

« ditz rèn que non siague verai »

Que non…

Frederic Mistral :

« Que non veniás pus lèu ? »

« Que non parlatz ! »

« Que non pòde ! »

« volèm plus tornar dins nostis ostaus / que non de l’Anglés veguem la desbranda »

Rogièr Teulat :

« autre que non cresiái »

« pauc se’n manca que non me copèssi la camba »

Per / perque non…

Frederic Mistral :

« Pèr non sofrir »

« Perqué non lo dire ? »

« Perqué non venir ? »

Non… nat (ren/res, ges, cap, gaire, mai, plus, quasi, etc.).

Bernat de Ventadorn.

« Ors ni leos non etz vos ges »

« Non puesc mal dir de lieys, quar no i es ges »

Guilhèm de Cabestanh :

« Partir no m puesc ges / de vos »

Joan de Nòstradama :

« non i volguèt ren faire »

« los Sarrasins restèron sensa aiga car elos non en podián ges aver del Ròse »

Augièr Galhard :

« qualques òstes que voldrián que l’òm non mangès gaire, e que l’òm los paguès fòrt plan »

« d’aquels doç lòcs ieu non ne vòli ges »

« non servisson de ren a nos »

« mas que benlèu non n’i aviá cap de lor »

Pèire Chambon :

«… Augièr, tu fas aital / quand tu non prenes res sonca de ton casal /… »

Pèire Godelin :

« … e les uèlhs d’aquela mondina, / mòrts, non faràn plus les morents »

« Afin que dins son bèl esprit / ren non leguene de mal dit… »

« … de qui se parla que le Cèl / non fèc jamai ren de plus bèl… »

« … car per remèdis, non n’i a cap… »

« … a qui non manca cap de dent »

Andrèu Du Pré :

« e atau totis dos non seram plus qu’un còrs »

« quan jo non pòdi ges véser la mia bèra »

Guirard Bedot :

« Jo non soi ni Saturne, ni lo mèste deus vents »

Jean-Baptiste Poquelin dit Molière :

« non ai reçauput quasi de novèla »

Nicolau Sabòli :

« e res non vèn ! quinta rudessa ! »

« Au mens s’ieu non torne plus, / fai-me veire unei Sèt-Psaumes »

« Rèn non te fai gaug, / Micolau ! »

« … e puèi non li a rèn / a plantar lei dènts »

« Tu fas de pistòlas / que non valon rèn / qu’a trompar lei gènts »

Jansemin :

« a la glòria, tanben, non demandi res plus »

« plus, plus non me vesián dins la ruia, sautant »

Frederic Mistral :

« As mon amor ; res que tu non m’es rèn.. »

« L’an rabalhat que non batiá plus vena… »

« ma votz non a plus que l’aresta »

Teodòr Aubanèl :

« Li còrbs non an plus set, li lops non an plus fam »

Miquèu Camelat :

« no’m pòdi dar nat mot »

Filadèlfa de Gèrda :

« Tau qui non sap balhar crenhença / non pòt valer nada planhença »

« Que non an arren qu’òm los envege »

Juli Cubainas :

« per tal que non m’arribe cap de las causas qu’avètz dichas »

« non trobam res de mal dins aquel òme »

« lo vòt de non tastar de res »

Paul Gairaud :

« E non sap res de las femnas »

« lo mèstre sistraire s’èra assetat, aviá dubèrt un libre e legissiá, coma se res non èra estat »

Robèrt Lafont :

« Non me menariá a rèn de lo seguir »

« … dau desespèr qu’aviam de non se poder dire rèn »

« De tres jorns puèi non boleguèt quasiment de sa cambra »

Expressions :

« qui chicana, res non ganha »

« can que tròp laira, non mòrd gaire »

« aquí non i a ges de mitan »

« còca de fus, non sabi pus » 

« non se li pòt res dire contra »

« a res non còst »

Non plus.

Frederic Mistral :

« èstre a non plus »

« se metre a non plus »

Non… degun / arrés.

Joan IV d’Armanhac :

« e vesent que non i podiam aver degun aprochament de sadita deliurança »

Joan de Nòstradama :

« non i trobèron dedins dengun e lo demoliron que non i leissèron peira subre peira »

« Quand las gens de Carles furon intra(d)as dedins, non i trobèron dengun »

Guiraud Bedot :

« deguns non m’ajuda »

Adrian Plantèr :

« d’aquò, arrés non s’estona »

Juli Cubainas :

« de non dire a degun que li agès fach conéisser aquelas causas »

« que degun non s’emblausiga »

Expressions :

« qui se grata ont li prutz, non fa tòrt a deguns »

Non… jamai.

Augièr Galhard :

« jamai pus ieu non vos ai conegut »

« mas jamai vos non m’ètz vengut véser »

« mas jamai ieu non posquèri escapar »

« jamai monsur non sopèc paurament »

« mas jamai ieu non sopèri milhor »

Romièg Marcellin :

« Ah! non, non fau jamai, quand meme aguèsse tòrt »

Pèire Godelin :

« a non tornar jamai ».

« … non n’an jamai tirada cap »

« … coma jo non fègui jamai… »

« … jamai le vin non demanda cambiar de camisa, jamai non susa… »

« Bota, non siás jamai las de servir »

« … jamai non pèqui le lièit »

Joan-Baptista Fabre :

« Jamai non ai agut de raubetas, ni non me soi faufilat en de damas »

Frederic Mistral :

« Daudet que, de sa vida, jamai non s’èra vist a tau desfruti de Camarga… »

« Mon Drac, la flor de Ròse / non aguèt jamai páur dis aigas bluias… »

« … li tortora / que si murmurs d’amor jamai non mòron ! »

Antonin Perbosc :

« L’Astrada vos menarà / pel drech caminòl ont mena / çò que de saber ont va / jamai non se met en pena »

Filadèlfa de Gèrda :

« Disen qu’èm cercadors de hèira / e que jamès non seram pros »

Julieta Dissèl :

« I aviá seis ans que, totes dos, viviam a Castèlnòu d’Arri a benlèu dos cent pases l’un de l’autre e – me creiretz se volètz – non aviái solament jamai ausit mençonar son nom [Prospèr Estieu] »

Robèrt Lafont :

« La rason non a pogut jamai assadolar nòstra talent, ai joines d’aquela passa »

Expressions :

« gat emmantelat, jamai non prenguèt rat »

« jamai non s’es fait bugada que non se siá secada »

« jamai safran (sanfre) non gastèt salsa »

« un ase non es jamai qu’una bèstia »

Non… ni…

Joan de Nòstradama :

« car per la garda que fasiá Carles de la ribièra del Ròse non podián aver ni gents ni viures »

Pèire Godelin :

« … e non les vòl plus grands ni gròsses ». Ep. XVIII.

« de penche non me cal pas, / ni me tenir le pel ras »

Frederic Mistral :

« non manja ni bèu »

« ni non ! »

Antonin Perbosc :

« Auretz per tota sapiença / l’immudable èime reiral, / que non cèrca ni non pensa / e basta a tot çò que cal »

Expressions :

« lo que non a araire ni buòu, non laura quand vòl »

« non li saber donar torn ni vòlta »

« non i compreni torra ni borra »

« non lo coneissi en blanc ni en verd »

« non crei Dieu ni diable »

« non fa cara ni ara »

« l’enguent de mèstre Arnaud, que non fa ben ni mal »

« non es digne, ni digne »

« non vòl virar, ni amolar »

« non aver amics, ni abric »

Ni non…

Pèire Godelin :

« … ni non meten cartas en man… »

Paul Gairaud :

« Los que menavan vida nòbla (…) per castèls o sembla castèls, ni non la parlavan, ni non la comprenián (…) aquela lenga dels vailets »

Expression :

Ni non viu, ni non crèba

En non…

Antòni-Blasi Crosilhat :

« cabòça dei pus bèlas, mai en non n’a ges de cervèla »

Non jamai.

Romièg Marcellin :

Se, puèi, sospira, plan sospira / e non jamai d'un còr tròp plen »

Non qualqu’un / degun.

Andrèu Du Pré :

« vos e non degun plus… »

Alfons Michel :

« Se larga pas quatre paraulas / que non quauqu’un i' aponde aquò »

Non sai.

Marius Girard :

« Galanta que non sai, Bregida s'estropant / s'assèta sus una bariòta »

Expressions :

« es tot non sai coma »

Non pas.

Augièr Galhard :

« mai que non pas a o recrubar »

Pèire Godelin :

« - Ò que non pas ! »

« E qu’aima mai le pòt lusent / que non pas le còr maldisent »

« non pas res »

Frederic Mistral :

« non pas ! »

« non pas que sus lo fin / travalhegèsse d’ordinari »

Paul Gairaud

« non pas a Severac »

« E soscava, la dròlla. Non pas a las Coronas, nimai a n-aquela davalada d’infèrn… »

« Non pas messòrga. »

« Ò ! Non pas ambe lo biais de la Margarida. »

Expressions :

« val mai a pagar faure que non pas faurilhons »

« val mai èsser lecat que non pas agafat »

L’emplec de la negacion classica :

Avèm causit de presentar los diferents emplecs de la negacion dins un obratge de Raimond Lajús, Armanhac negre, Escòla Gaston Febus, 1988. La lenga es lo gascon central.

Ne… pas (« non » reduit a « ne », considerat coma un francisme per Alibèrt) : « ne i perderatz pas » ; « ne i a pas talament longtemps » [non i perderatz pas ; non i a pas talament longtemps]

Ne… (emplec classic sense « pas » de la fòrma reduite « ne ») : « Arren n’a un nas mei fin que l’aiga de vita » [Arren non a un nas mei fin que l’aiga de vita].

Ne… jamès (emplec classic sense « pas » amb un autre mot negatiu) : « Cresetz-me, ne’u poiratz jamès oblidà’u ! » ; « mes la sason jamès ne s’acaba » [Cresetz-me, non lo poiratz jamès oblidà’u ! ; mes la sason james non s’acaba ]

Ne… ne… pas (omonimia entre « ne » advèrbi pronominal e « ne » pronom personal que pòt pausar de problèmas de clartat o de comprension) : « ne’n seram pas riches per austant » ; « coma ne’n feniva pas de denegar » ; « ne’n coneishèvan pas qu’ua » ; « sen’an avut causas a dise’s, n’arrestavan pas » [non ne seram pas riches per austant ; coma non ne feniva pas de denegar ; non ne coneishèvan pas qu’ua ; se n’an avut causas a dise’s, non arrestavan pas ]

Non… pas (fòrma classica amb « pas ») : « just çò qui cau ende non pas pèrde’u » / « e per non pas desdíse’u » ; « valèva mei non pasoblidar lo chapèu » ; « perqué non pas har rostir un parelh de palomas ».

Non… (fòrma classica sense « pas ») : « e l’avocat defensor non podèva plaçar una paraula » ; comptina citada per l’autor : « Se la Candelèra non plora / l’ivèrn que demora. / Plorar o non plorar / quaranta jorns d’ivèrn que i aurà ».

 

Comentaris :

  • L’autor, dins son parlar del centre de la Gasconha, emplega sistematicament la negacion classica, de còps jos la fòrma reduita « ne », de còps jos la fòrma normala « non ».
  • La negacion classica es emplegada per l’autor, de còps sola, de còps acompanhada de « pas » o d’un autre mot negatiu.
  • En occitan gascon coma en occitan general estandard, al moment de las causidas necessàrias, la negacion classica s’impausa d’ela-meteissa per de rasons d’eficacitat e de clartat de la frasa.