La premsa nos remembra que coma cada an un cors intensiu d’iniciacion a l’occitan se debanarà aqueste estiu a Barcelona. Serà del 26 de junh al 27 de julhet. Aquesta iniciativa es reconeguda coma una activitat permanenta del professorat pel Departament d’Ensenhament de la Generalitat de Catalonha.
Sèm plan reconeissents a nòstres amics catalans e los mercejam per l’ajuda que nos vòlon portar per la defensa de nòstra lenga, mas nos pausam una question : quina lenga es ensenhada a Barcelona ? Perqué sabèm pro que los « occitanistas » qu’an d’influéncia al sud del massís de l’Albera non son pas mai los continuators de Loís Alibèrt, servidors umils de la lenga condreita, mas los « falsmonedièrs » qu’avèm denonciats mantun còps aicí.
Trobarem aquí qualques exemples tirats d’un document intitulat « Novèlas tecnologias e Internet ». Non es una critica personala de l’autor - benlèu victima de çò que li an aprés - mas un simple tastet de çò que se crei l’occitan en Catalonha, amb lo sosten de certanas institucions mal informadas.
Alibèrt nos precisa que pels noms e adjectius sabents, l’occitan utiliza los sufixes -ator, -atritz ; -itor, -itritz ; -utor, -utritz (1937, p 143 ; 1966, p. 46). Es aital que se fasiá tre lo s. XII e se fa encara uèi demest los occitanofòns « naturals ». Los sufixes -ador, -adoira ; -edor, edoira ; -idor, -idoira non son utilizats que pels adjectius (o adjectius substantivats) de formacion populara e semi-sabenta. ;
Mas trobam, a la mòda catalana :
« *accelerador de connexion » [accelerator] ; « *adaptador » [adaptator] ; « *administrador de basas de donadas » [administrator] ; « *amplificador » [amplificator] ; « *animador » [animator] ; « *anonciador » [annonciator] ; « *codificador » [codificator] ; « *commutador » [commutator] ; « *compilador » [compilator] ; « *concentrador » [concentrator] ; ; « *delimitador » [delimitator] ; « *descodificador » [descodificator] ; « *descompilador » [descompilator] ; « *desmodulador » [desmodulator] ; « *distribuidor » [distribuïtor] ; « *emulador » [emulator] ; « *identificador » [identificator] ; « *indexador » [indexator] ; « *microprocessador » [microprocessor] ; « *moderador » [moderator] ; « *modulador » [modulator] ; « *operador » [operator] ; « *ordenador » [ordinator] ; « *processador » [processor] ; « *repartidor » [repartitor] ; « *repetidor » [repetitor] ; « *simulador » [simulator] ; « *sintetizador » [sintetizator] ; « *sintonizador » [sintonizator] ; « *telemanipulador » [telemanipulator] ; « *terminador » [terminator] ; « *verificador » [verificator] ; « *visualizador » [visualizator]…
Alibèrt nos precisa que los sufixes populars -aire, -aira e -eire, eira de la lenga modèrna, associats exclusivament a de vèrbes o de noms de formacion populara (o d’estrangierismes), donan de « noms d’agents » (de personas) e de noms de mestièrs (1937, p. 97-98 ; 1966, p. 25).
Mots sabents amb sufixes populars de noms de personas per fargar un nom de causa :
« *consultaire » [consultor] ; « *utilizaire » [utilizator] ; « *verificaire » [verificator] ; « *visitaire » [vesitaire / visitor] ; « *codificaire » [codificator] ; « *planificaire » [planificator] ; « *programaire » [programmator]. Mas « cap a un *consomador » [consumeire].
Mots sabents amb sufixes populars de noms de personas per fargar d’adjectius relatius a de causas (sul modèl del francés -eur / -euse) :
« *analista *programaire » [annalista programmator] ; « *anonciaire » [annonciator] ; « *multiutilizaire » [multi-utilizator] ; « *monoutilizaire » [mono-utilizator].
Mots populars - o estrangierismes - amb sufixes en -aire / -aira, -eire / -eira per fargar de noms de causas (sul modèl del francés -eur / -euse) :
« *autorespondeire » [autorespondedor] ; « *escanerizaire » [escanerizador] ; « *respondeire automatic » [respondedor].
Mots populars - o estrangierismes - amb sufixes en -aire / -aira, -eire / -eira per fargar d’adjectius relatius a de causas (sul modèl del francés -eur / -euse) :
« la linha *sonaira » [« sonadoira » ?].
Mots sabents amb sufixes populars en -ador / -adoira, -edor / -edoira per fargar d’adjectius :
« autoritat *certificadoira » [certificatritz] ; « autoritat *registradoira » [registratritz] ; « carta *acceleradoira » [acceleratritz] ; « carta *adaptadoira » [adaptatritz].
Vèrbe popular e sufixe sabent :
« barra de *navegacion » [navegada / navigacion] ; « *cambiadizacion » [cambi / cambiament].
Qualques errors benignas :
« *aprèp de ne compilar » [après] - « aprèp » concernís l’espaci e « après » concernís lo temps - ; « *coordenar » [coordonar] ; « que permet de *trachar » [tractar] ; « *recerca » [recèrca] ; « *obtenir » [obténer].
Qualques castelhanismes per pensar a las vacanças :
« *fondamentar » [fondar] ; « *que ajuda » [qu’ajuda] ; « *que empacha » [qu’empacha] ; « *que emplega » [qu’emplega] ; « sa part *superior » [superiora] ; « barra de *menú » - del francés « menu » → castelhan « menú » - [menut] ; « *caissetin » - del castelhan « cajetín » - [caisseta] ; « centre d’*explotacion » - del francés « exploitation » → castelhan « explotación » - [espleita / esplecha] ; « *còpia de *seguretat [copia de securitat] ; en *sèria [seria].
J.P.